Od jakiegoś czasu piekę moje bochenki chleba w żeliwnym garnku. Jest to zdecydowanie najlepsza metoda pieczenia, gdyż mamy pewność, że nasz bochenek osiągnie odpowiedni kształt, będzie miękki z chrupiącą skórką. Nie bez znaczenia jest też walor estetyczny- popękana skórka wygląda niezwykle, dodając bochenkowi rustykalnego, wiejskiego wyglądu.
Ta metoda nie powinna sprawić trudności nikomu. Potrzeba tu niewiele- żeliwnego garnka i cierpliwości.
1. Jaki wybrać garnek do pieczenia chleba?
Garnek musi być w całości wytworzony z żeliwa. Praktycznie każdy żeliwny garnek ma jednak pewne elementy z innego tworzywa. Na przykład większość z nich posiada plastikowe „czubki”, które umożliwiają nam chwycenie go gdy jest gorący. Te elementy należy usunąć przed pieczeniem, aby nie rozpuściły się pod wpływem wysokiej temperatury w piekarniku. W większości garnków można je usunąć po prostu je odkręcając, gdyż są one przymocowane za pomocą śrubki. Po odkręceniu odkładamy śrubkę i element w bezpieczne miejsce (aby się nie nie zgubiły) i już możemy w pełni korzystać z naszego żeliwnego garnka.
Wielkość garnka wybieramy w zależności od wielkości bochenka. Nie powinien on być szerszy niż średnica wyrośniętego bochenka, gdyż wtedy rozrośnie się na boki, a nie do góry. Ja stosuję metodę „im mniejszy tym lepszy”, pod warunkiem, że masz pewność, że zmieści się na wysokość po wyrośnięciu.
2. Jakie chleby mogę piec w żeliwnym garnku?
W żeliwnym garnku można piec każdy chleb, zarówno na drożdżach jak i na zakwasie. Specyficznym chlebem, do którego zwykle wykorzystywana jest metoda pieczenia w żeliwnym garnku jest tak zwany „chleb bez zagniatania” (no knead bread), o którym będzie mowa niżej. Warto zadbać o to, aby chleb pieczony w żeliwnym garnku miał odrobinę luźniejszą konsystencję niż ten, który normalnie upieklibyśmy w piekarniku. A to dlatego, że chleby luźniejsze w normalnych warunkach (na przykład pieczone na blasze) „rozjechałyby się” na boki, a garnek pozwana im utrzymać kształt. Im luźniejsze ciasto, tym bardziej miękka i delikatna konsystencja miąższu.
3. Czy garnek wymaga specjalnych przygotowań?
Garnek nie wymaga specjalnych przygotowań. Ważne jest jedynie, aby był w środku czysty i suchy. Garnek nie wymaga wysmarowania tłuszczem, czy obsypania mąką/otrębami. Ciasto wsadzone do bardzo gorącego garnka po wyrośnięciu na pewno się nie przyklei, a żeby wyjąć bochenek z garnka wystarczy przewrócenie garnka do góry nogami.
4. Jak piec?
Żeliwny garnek działa na chleb jak mały piec chlebowy. Dzięki przykryciu i nagrzaniu bochenka, wyrasta on w klimacie sprzyjającym jego delikatności i chrupiącej skórce.
Pieczenie chleba w żeliwnym garnku nie jest trudne. W pierwszym etapie należy zagnieść ciasto i odłożyć je w ciepłe miejsce do wyrośnięcia (oczywiście postępujemy trochę inaczej w przypadku zakwasu, inaczej w przypadku drożdży). Następnie, gdy ciasto powiększy swoją objętość, formujemy z niego bochenek i po raz kolejny dajemy ciastu urosnąć. Do drugiego wyrastania (uformowanego bochenka) używamy materiałowej szmatki. Szmatkę mocno posypujemy mąką, aby ciasto się do niej nie przykleiło, umieszczamy uformowany bochenek na środku i przykrywamy całość podnosząc rogi szmatki. Najlepiej ciasto ze szmatką ułożyć na deseczce/w misce/w koszyku do wyrastania chleba. Ciasto umieszczamy w ciepłym miejscu- na przykład niedaleko lekko rozgrzanego palnika, albo we wcześniej nagrzanym do 50-60 stopni piekarniku (już wyłączonym, nie chcemy piec chleba, ale umieścić go w ciepłym piekarniku) z lekko otwartymi drzwiczkami. Nasz chleb zwykle wyrasta od 45 minut do godziny. W tym czasie nagrzejemy garnek.
Garnek możemy umieścić w już ciepłym piekarniku lub gdy dopiero go rozgrzewamy. Musimy jednak przypilnować, aby garnek dobrze się nagrzał, w przeciwnym razie nasz chleb nie upiecze się tak jak trzeba. Należy ustawić temperaturę piekarnika na ok. 250 stopni i w takiej temperaturze rozgrzewać garnek (pozbawiony plastikowych elementów) przynajmniej pół godziny. Gdy rozgrzejecie go przez 45 minut, będziecie mieli pewność, że garnek jest gotowy do użycia. Jeżeli jednak nie macie tyle czasu, mi zdarzyło się rozgrzewać go 20 minut i chleb i tak się udał, chociaż wymagał dłuższego czasu pieczenia.
Bezpośrednio przed pieczeniem chleba wyjmujemy nagrzany garnek z piekarnika, bardzo ostrożnie, aby się nie poparzyć, gdyż garnek będzie bardzo gorący (najlepiej użyć materiałowych rękawic). Odkrywamy pokrywkę. Przygotowujemy wyrośnięty chleb, umieszczony na materiałowej szmatce i bardzo delikatnie zsuwamy go do garnka (tutaj najbardziej widać potrzebę solidnego obsypania mąką szmatki, aby bochenek się nie przykleił). Garnek ponownie przykrywamy przykrywką i wkładamy do piekarnika. Pieczemy ok. 30-40 minut, następnie zdejmujemy przykrywkę i pieczemy jeszcze ok. 15-20 minut, aż skórka ładnie zbrązowieje. Wyciągamy garnek z piekarnika, wyjmujemy chleb (najlepiej przerzucić garnek do góry nogami) i studzimy. Kroimy po wystudzeniu.
5. Tak zwany no-knead bread i jego historia
Najlepsze chleby pieczone w żeliwnym garnku wychodzą z luźnego ciasta, o czym wspominałam powyżej. Historia pieczenia w żeliwnym garnku zaczęła się od Jima Leheya, który opatentował swoją metodę publikując przepis w New York Times. „Chleb bez zagniatania” wymaga tylko pomieszania składników łyżką, dodając niewielką ilość drożdży (na przykład ok. 1 łyżeczkę drożdży instant, czy ok. 10 g drożdży świeżych) i pozostawienia go na 12-18 godzin do wyrośnięcia. Chleb powoli wyrasta w temperaturze pokojowej, a po upływie czasu wyrastania, wystarczy dodać do niego jeszcze trochę mąki, aby z lepkiej konsystencji uzyskać taką, która nie przykleja się do rąk, a jednak jest luźna przy zagniataniu. Taki chleb, po upieczeniu w żeliwnym garnku, ma w miąższu dużo szerokich dziurek, co wygląda pięknie i ma wiele pozytywnych walorów smakowych.
Polecam każdemu zakup żeliwnego garnka (jeśli jeszcze go nie macie), bo naprawdę nic nie równa się bochenkowi upieczonemu w ten sposób. Prawdę mówiąc sama zastanawiam się, czy kiedykolwiek zmienię metodę pieczenia, bo chleby pieczone taką metodą są naprawdę niepowtarzalne!
6. Przepisy na pieczywo pieczone w żeliwnym garnku
Chleb pszenny pieczony w żeliwnym garnku
Chleb z garnka (na podmłodzie)
Chleb serowo-czosnkowy pieczony w żeliwnym garnku
Anyżowy chleb orkiszowy pieczony w żeliwnym garnku
Bułeczki pieczone w żeliwnym garnku
Chleb na zakwasie pieczony w żeliwnym garnku
Dzień dobry:)
Jakiej pojemności i szerokości ma Pani żeluwny garnek?
Garnek o pojemności 4l to wg mnie minimum do upieczenia średniej wielkości bochenka.
Witam. Jakiej marki i jakiej wielkości polecasz garnek do wypieku chleba. Pozdrawiam 😀
Przekładajac chleb z koszyczka fo garnka spryskujemy ten chlebek woda czy nie potrzeba ? Dziekuje za odpowiedz
Nie trzeba 🙂
Witam. Używam do pieczenia chlebków starej gęsiarki, lecz wkładam do piekarnika ,,do góry nogami,,. Chlebek do ostatecznego wyrośnięcia w koszyczku układam na pergaminie posypanym mąką i z tym papierem kładę na pokrywę, a przykrywam większą częścią gara. Po 20 min. odkrywam, zmniejszam temp. do 200 st. na następne 20 min. Dzięki papierowi nie ma problemu z zdejmowaniem z pokrywy,a naczynie nadaje fajny, owalny kształt bochenka. Też uważam, że metoda garnkowa jest najlepsza do wypieku. Na bochenek biorę pół kilograma mąki i myślę, że to w sam raz na zgrabny chlebuś. Tomasz
Chcę kupić sobie garnek żeliwny, aby piec chleb, no i nie wiem jakiej wielkości kupić. Dajmy na to, jakiej pojemności kupic garnek, aby np upiec chleb 1 kg?, albo 1,5 kg?
Im garnek mniejszy, tym chleb wychodzi pełniejszy i zgrabniejszy. Proponuję taki na 2-3 l 🙂
Po wyrosnieciu ciasta i ponownym wyrobieniu i uformowaniu wkladam na papier do pieczenia ciasta i daje do koszyka ,do ponownego wyrosniecia.Gdy garnek jest nagrzany wkladam chlebek z papierem do garnka.Po upieczeniu ,nie ma problemu z wylozeniem chlebka.Chwytam za papier i wyjmuje.
Tak, albo koszyk wykładamy pergaminem, albo ściereczką i wtedy się nie przykleja i jest super. W nowszych przepisach o tym piszę 🙂
Pomocy! właśnie upiekłam chleb w garnku żeliwnym emaliowanym, to już któryś z kolei i wszystkie wyszły pyszne. Wszystkie poprzednie też bez problemu wyskakiwały z garnka, ten natomiast przywarł do spodu i ani rusz! Ciasto było tym razem trochę luźne, ale garnek dobrze nagrzany. Co robić?!
To rzeczywiście kwestia tego, że ciasto mogło być zbyt luźne lub odrobinę za krótko w piecu. Odpisuję jakiś czas po komentarzu, więc już pewnie sobie Pani poradziła. Ja w takiej sytuacji próbuję odkroić skórkę chleba od formy i odwracam go dnem do góry, stukając o spód, aby wypadł.
Następnym razem brzegi garnka można skropić oliwą/olejem 🙂
Garnek emaliowany nie osiągnie nigdy takiej temperatury jak żeliwny, stąd problem.
Tu akurat była mowa o żeliwnym emaliowanym i wierzę, że czytelniczce udało się rozwikłać zagadkę przywierającego chleba (ja obstawiam przegarowane ciasto), natomiast nie do końca zgodzę się z opinią, że tylko w żeliwnym można piec chleb. Osobiście przetestowałam wiele różnych naczyń i mam w szafce kilka nieżeliwnych, które radzą sobie wyśmienicie 🙂
Dzieki serdeczne za odpowiedz i pozdrawiam.K
Witam.Nosze sie z zamiarem kupna garnka zeliwnego,ale nadal nie wiem jakiej wielkosci.Wolalabym owalny ,chodzi mi o pojemnosc w litrach.Ja pieke chleby maksymalnie z 600g maki bo jest nas dwoje i nie potrzeba nam wielkiego bochna (wole piec czesciej i miec swiezy chleb) Prosze powiedziec jakiej pojemnosci mialby byc garnek ?
Dzień dobry,
Taki na 1,5-2,5 litra będzie ok, czyli średnica jakieś 20-25 cm.
Pozdrawiam
A jeśli mój garnek jest podłużny i większy, tak na 3-4 litry? Bardzo źle? Zastanawiam się też nad tą ściereczką i miską do wyrastania. Wiem że okrągłe koszyki można zastąpić durszlakiem. A co wykorzystać zamiast podłużnych koszyków rozrostowych? Chciałabym unikać kupowania takich gadżetów ☺
To zależy jaki przepis Pani wybierze. Zawsze można po prostu podeoić proporcje 🙂
A zamiast koszyka raczej tylko sitko lub miska. Ale można okrągły koszyk wybrać, a przerzucić do podłużnego garnka.
Witam! Już od dawna przybieram sie do zrobienia takiego chleba, az ślinka leci jak sie patrzy na zdjęcia, tak apetycznie wygląda:). Proszę, napisz jakiej wielkości mam zakupić garnek żeliwny, bo bez niego ani rusz:).Będę wdzięczna za podpowiedź. Pozdrawiam serdecznie . Barbara.:)
Dzień dobry:)
Stosuję różne garnki, w zależności od wielkości wyrośniętego chleba. Zwykle staram się dobrać taki, który ma nieco mniejszą średnicę niż chleb, aby chleb wyrósł do góry, nie na boki. Moje garnki mają mniej więcej średnicę 22-25 cm. Pozdrawiam!
no właśnie, mam garnek rzymski jeszcze nie przetestowany. Jak upiec w nim taki chleb?
Szczegóły dotyczące pieczenia w garnku rzymskim znajdzie Pani tutaj: https://smakowitychleb.pl/pieczenie-chleba-w-glinianym-garnku/
hej Piekarki i Piekarze:),
gar żeliwny, żeliwnym garem, ale to nie jest warunek sine qua non (niezbędny, kategoryczny). Jak ktoś nie ma takiego gara, to z powodzeniem można wykorzystać różne żaroodporne (najlepiej, bo nie powinno pęknąć – !!UWAGA!! – nie lać wody na szkło po wyjęciu z pieca, poczekać aż ostygnie) szklane naczynie. To, że mowa o garze żeliwnym, wzięło się z tradycji, przyzwyczajenia. Gdy wymyślono tę technologię po prostu nie używano do takich celów naczyń szklanych i tak zostało… Dziś technika poszła „troszku” naprzód więc i my możemy troszkę więcej, troszkę szerzej…. :). Szkło parametrami termicznymi (przewodność, kumulacja ciepła, itp) jest bardzo podobne do żeliwa więc krytyczny (jeden z) dla chlebka parametr (dynamika temperatury) jest zachowany. Tak więc nie latać po sklepach, nie wykosztowywać się, tylko do roboty… 😀
pzdr
chleborób
ps. dodatkowy atut – widać jak się piecze 🙂
pps. jeszcze słówko w nucie historycznej – zanim poznano żeliwo do pieczenia chleba używano również garnków (form) ceramicznych np. tzw. garnek rzymski – polecam b. fajna technologia emulująca w dużym stopniu wypiek w prawdziwym piecu chlebowym
Oj.. nie zgodzę się. Gotuję w żeliwnym garnku i smażę na patelniach żeliwnych od 2 lat. Smak potraw w porównaniu z gotowaniem w emaliowanych, silitowych, czy szklanych naczyniach – jest NIEPORÓWNYWALNIE lepszy. Wszystko w nich wychodzi. A sosy.. pieczenie.. matko bosko.. w naczyniach żaroodpornych szklanych nie było to samo. Rzekłabym – zdecydowanie nie to samo.
Dlatego właśnie zacznę od wykorzystania garnka żeliwnego do pieczenia chleba 😀
Zgzdzam sie z ta opinia . Bardzo czesto uzywam garnka zeliwnego i szczerze polecam.
Pozdrawiam serdecznie.
Grazyna
Jaka ma srednice ten garnek na zdjeciu?
Stosuję różne garnki, w zależności od wielkości wyrośniętego chleba. Zwykle staram się dobrać taki, który ma nieco mniejszą średnicę niż chleb, aby chleb wyrósł do góry, nie na boki. Moje garnki mają mniej więcej średnicę 22-25 cm. Pozdrawiam!
Witam w netto można teraz kupic garnki żeliwne 2,3 litra 20 cm srednicy i 3,4 litra 24 cm srednicy. Piekę chleb przewanzie z 500 maki i 150 g zakwasu który będzie odpowiedniejszy ? mniejszy jest za 69 zł większy za 89 zl
akurat ten garnek na zdjęciu ma żeliwny uchwyt, wiem bo mam identyczny :]
Od 2 lat pieke chleb pszenno -żytni z zakwasu . Ja myslisz , czy moge go upiec w garnku zeliwnym.
Myślę, że tak. Jakiś czas temu sama upiekłam chleb na zakwasie w żeliwnym garnku i wyszedł bardzo dobrze. Tutaj prezentuję przepis, może moje wskazówki pomogą: https://smakowitychleb.pl/chleb-na-zakwasie-pieczony-w-zeliwnym-garnku/ Pozdrawiam!:)